CBT CBT چیست؟
قبل از اینکه بدانید چرا ما از برنامه‌های CBT حمایت می‌کنیم، باید بدانید CBT چیست؟ رفتار درمانی شناختی سی‌بی‌تی نوعی روان درمانی است. با توجه به تعریف انجمن ملی درمانگران شناختی رفتاری (NACBT)، این درمان بر اهمیت تفکر درباره آنچه انجام می‌دهیم و اینکه چگونه احساس می‌کنیم، تأکید دارد.
CBT رویکردی نسبتاً کوتاه مدت و متمرکز است که به کاربران آن در درک و شناسایی شرایط خاصی که رفتارهای اعتیاد آور تحت آن شرایط محتمل‌تر است، کمک می‌کند. با شناسایی چنین شرایطی، در مواقع لازم راحت‌تر می‌توان از آنها اجتناب نمود یا به روشی سالم‌تر می‌توان با آنها مواجه شد.
جالب توجه آن که CBT یک روش درمانی متمایزی نیست که به آسانی قابل شناسایی باشد، بلکه اصطلاحی عمومی برای طبقه‌بندی تعدادی از درمان‌های مشابه است. این درمان‌های مختلف عبارتند از: درمان رفتار دیالکتیکی DBT، درمان زندگی منطقی، درمان رفتار عاطفی معقول، درمان شناختی رفتاری و درمان رفتار منطقی. ثابت شده است هنگامی که رفتار درمانی شناختی سی‌بی‌تی به عنوان بخشی از یک برنامه بهبود کلی استفاده شود، بسیار امیدوار‌کننده است.
امروزه از (سی‌بی‌تی CBT) درمان رفتار شناختی، به طور گسترده‌ای در درمان اعتیاد استفاده می‌شود. CBT به افرادی در حال درمان اعتیاد و یا مشکلات ذهنی هستند کمک می‌کند تا ارتباط بین افکار، احساسات و رفتار خود را پیدا کنند و از چگونگی تاثیر آنها در فرایند بهبود آگاه شوند. معمولا افکار منفی علت اصلی افسردگی و اختلالات اضطرابی است که معمولا در اعتیاد نیز دیده می‌شود. این بدان معناست که افکار ناخودآگاه منفی خود می‌تواند باعث اعتیاد به مواد مخدر شود. CBT به دفع اینگونه افکار منفی که باعث گرایش به مواد مخدر می‌شود، کمک می‌کند.
اجزای کلیدی رفتار درمانی شناختی CBT رفتار درمانی شناختی CBT
رفتار درمانی شناختی دارای دو جزء کلیدی است: آموزش مهارت‌ها و تحلیل عملکردی. ما هر دو جزء را اندکی دقیق‌تر بررسی می‌کنیم:
۱. تحلیل عملکردی CBT
درمانگر و بیمار هر دو با هم کار می‌کنند تا شرایط، افکار و احساساتی که بیمار قبل و بعد از استفاده از مواد مخدر یا محرک تجربه می‌کند را شناسایی نمایند. این شناسایی به بیمار کمک می‌کند تا رفتارهای پرخطر و تصمیماتی که ممکن است به طور بالقوه منجر به عود بیماری شود را درک کند. این تحلیل عملکردی به خصوص در مرحله اولیه درمان، بسیار مهم است.
تحلیل عملکردی نه تنها موجب شناسایی عوامل بالقوه می‌شود بلکه برای بیماران این امکان را نیز فراهم می‌کند تا وضعیت‌های پرخطر را متوجه شوند و از آنها دوری کنند. همچنین تحلیل عملکردی بینش‌هایی در مورد اینکه چرا بیمار در وهله اول به دارو یا الکل روی آورده، ارائه می‌دهد.
دلایلی مانند اینکه آیا این گرایش به خاطر کسب لذت فراوانی شکل گرفته و اینکه روش دیگری برای رسیدن به آن در دسترس نبوده است؟ آیا این سوء مصرف برای فرار از واقعیت است؟ شاید این گرایش به خاطر مقابله با مشکلات بین فردی باشد. در هر صورت صرف نظر از این که چه عاملی موجب روی آوردن فرد به سوء مصرف شده، رسیدن به یک درک مشترک از مسئله برای هر دو طرف مهم است.
۲. آموزش مهارت‌ها در CBT
این مرحله، مرحله ایست که بیمار در آن شروع به فراموش کردن عادت‌های مخرب قدیمی و پیش گرفتن راه‌های جدید و سالم به عنوان جایگزین برای این عادات قدیمی می‌کند.
دلایلی که ممکن است بیمار برای مقابله با مشکلات فردی، به مواد مخدر روی آورد شامل موارد زیر است:
- هرگز راهبردهای مؤثر جهت مقابله با چالش‌هایی که مردم در زندگی بزرگسالی خود با آنها مواجه می‌شوند را نیاموخته است. به خصوص کسانی که در سنین پایین (در دوران نوجوانی) مصرف مواد مخدر را شروع کرده‌اند اغلب ایده‌های درستی در رابطه با نحوه صحیح مقابله با مشکلات ندارند.
- قرار داشتن در معرض سبک زندگی آمیخته با مصرف مواد مخدر. حتی اگر مصرف‌کننده استراتژی‌های مؤثر مقابله با استرس و چالش‌ها را کسب کرده باشد، ممکن است با قرار گرفتن دائمی در محیط و سبک زندگی آلوده به مواد مخدر، به دام افتد.
- ممکن است سوء مصرف مواد و سایر مشکلات، توانایی استفاده از استراتژی‌های مؤثری که بیمار در گذشته یاد گرفته را تضعیف کند.
ویژگی‌های مرتبط با رفتار درمانی شناختی CBT رفتار درمانی شناختی CBT
تعدادی عامل مهم وجود دارد که باید قبل از به کار گرفتن CBT مورد توجه قرار گیرند. در اینجا به چند مورد مهم اشاره شده است:
این نوع درمان (رفتار درمانی شناختی CBT) کوتاه‌مدت است
بهبود موفقیت آمیز درمان طی چند هفته به سرانجام نمی‌رسند، بلکه به ماه ها زمان نیاز دارند. با این حال در CBT واجد خصوصیتی است که درمان های رسمی فاقد آن هستند؛ به این معنی که بر خلاف روشهای درمانی دیگر که انتهایی برای درمان تعیین نمی‌کنند، سی‌بی‌تی یک روش درمانی با زمان محدود است.
CBT مؤثر است
از آنجا که CBT در مدت نسبتاً کوتاه مدت مؤثر واقع می‌شود این روش درمانی در میان درمان های جایگزین، جذاب است. شواهد تجربی قاطع و مطالعات بالینی دقیقی در اثبات کارایی این روش درمانی موجود است.
CBT ساختارمند و نیازمند هدایت است
هنگامی که هر جلسه شروع می‌شود، یک دستور کار خاص، مفاهیم خاص یا تکنیک های متناسب با هر جلسه وجود دارد. تمرکز درمان شناختی رفتاری روی آن چیزی است که مراجعه کننده در طلب آن است و نه آنچه درمانگر فکر می‌کند باید هدف مراجعه کننده باشد. فردی که با وابستگی مبارزه می‌کند اهداف خود را به روانشناس می‌گوید و روانشناس بیمار را به گونه ای هدایت می‌کند تا آنها بتوانند این اهداف را به دست آورند.
رفتار درمانی شناختی CBT ذاتاً انعطاف‌پذیر است
انعطاف‌پذیری نقش مهمی در درمان شناختی رفتاری دارد. هر چند کاربرد ترکیبی CBT با برنامه‌های بهبود طولانی مدت نتایج مثبتی به دنبال داشته است، با این وجود CBT هم در جلسات فردی هم در جلسات گروهی اثربخش است. حتی برنامه‌های سرپایی نیز ممکن است بتوانند از سی‌بی‌تی بهره مند شوند.
تلاشی مشترک
CBT روشی نیست که فقط به شرکت منفعل یکی از دو طرف درمان (روانشناس و بیمار) نیاز داشته باشد. بیمار باید آنچه را می‌خواهد به اشتراک بگذارد و درمانگر در دستیابی به این اهداف به او کمک خواهد کرد. بیمار نگرانی‌هایش را بازگو می‌کند، می‌آموزد و این آموخته ها را به عمل می‌رساند و روانشناس نیز گوش می‌دهد، آموزش می‌دهد و در راه بهبودی بیمار را تشویق می‌کند.
CBT بر مبنای یک مدل آموزشی قرار دارد
درمان روانشناسی بر این ایده است که اکثر واکنش‌های عاطفی و رفتارها اکتسابی و قابل یادگیری است. هدف این است که رفتارهای ناسازگار شناسایی شوند و آنها را کنار بگذاریم و روشهای جدیدی برای مقابله با برخی عوامل محرک استفاده از مواد اتخاذ کنیم تا در آینده سالم تر رفتار کنیم. CBT بخاطر عناصر آموزشی‌اش حتی طی یک برنامه کوتاه مدت می‌تواند نتایج درازمدتی به دنبال داشته باشد. این نوع درمان در مورد درک چیزهایی است که به تغییر نیاز دارند تا با این تغییرات نتیجه مطلوب در آینده حاصل شود.
کنار گذاشتن آموخته‌های قدیمی و یادگیری چیزهای جدید یادگیری چیزهای جدید
به طور خلاصه، درمان شناختی رفتاری نوعی درمان مبتنی بر شواهد است. CBT به بیمار کمک می‌کند رفتارهای اعتیادآور را شناسایی نماید، آنها را کنار بگذارد و این رفتارها را با رفتارهایی سالم‌تر جایگزین کند، رفتارهایی که او را در مسیر بهبودی قرار می‌دهند. برای آشنایی بیشتر با روشهای درمانی روانشناختی در کلینیک تخصصی ترک اعتیاد دکتر جوادی با ما تماس بگیرید.
2 پاسخ به “رفتار درمانی شناختی CBT”
سلام.من مدت ۶روز هست کلونازپام ۲مصرف میکنم.از دبردز شروعدکردم به کم کردن روزی یک چهارم.منتها در وعده صبح و ظهر و شب.بنظر شما روش من درست برای کم کردن یا باید روش دیگری انتخاب کنم.؟ممنون از راهنماییتون.
تشکر