باور نادرست «تریاک برای دیابت مفید است» سال‌هاست که در میان برخی افراد، به‌ویژه نسل‌های قدیمی‌تر، رواج دارد. بسیاری از این افراد به تجربه شخصی یا شنیده‌های قدیمی تکیه میکنند، بدون آنکه از پشتوانه علمی یا عوارض پنهان این ماده آگاه باشند.
بر اساس تمامی شواهد معتبر علمی و مطالعات پزشکی، مصرف تریاک نه‌تنها به درمان یا کنترل دیابت کمکی نمی‌کند، بلکه با ایجاد اختلال در عملکرد اندام‌های حیاتی بدن، وضعیت بیماری را وخیم‌تر و کنترل قند خون را دشوارتر می‌سازد.
در این مقاله با نگاهی دقیق و علمی، به بررسی دلایل این باور اشتباه و پیامدهای جدی مصرف تریاک در بیماران دیابتی می‌پردازیم.
چرا برخی تصور میکنند که تریاک برای دیابت خوب است؟
در بین برخی افراد، به‌ویژه نسل‌های قدیمی‌تر، این باور وجود دارد که مصرف تریاک میتواند به کنترل قند خون کمک کند یا حداقل عوارض دیابت را کاهش دهد.
این تصور اشتباه معمولاً به دلیل تأثیرات ظاهری و موقتی تریاک بر بدن به وجود آمده است. درواقع، برخی اثرات اولیه تریاک مانند کاهش اشتها یا تسکین درد، باعث میشود فرد فکر کند حالش بهتر شده؛ اما این وضعیت موقتی است و بهمرور عوارض خطرناک‌تری ایجاد می‌کند. در ادامه دو دلیل اصلی این باور نادرست را بررسی می‌کنیم:
- کاهش کاذب و موقتی قند خون
یکی از دلایلی که باعث شده بعضی افراد فکر کنند تریاک به کنترل دیابت کمک می‌کند، کاهش موقتی قند خون بعد از مصرف آن است. تریاک (مانند سایر مواد افیونی) باعث کاهش اشتها میشود، حرکت دستگاه گوارش را کند می‌کند و در نتیجه فرد غذای کم‌تری می‌خورد یا غذا دیرتر جذب میشود.
این مسئله ممکن است به شکل کوتاه‌مدت باعث افت جزئی قند خون، به‌ویژه در زمان ناشتا (زمانی که فرد چیزی نخورده) شود.
اما این کاهش، واقعی یا درمانی نیست. نه‌تنها قند خون دوباره بالا می‌رود، بلکه به دلیل تأثیر تریاک بر تنظیم هورمون‌های بدن، نوسانات شدیدتری در قند خون ایجاد میشود. این نوسانات می‌توانند خطرناک باشند و کنترل دیابت را سخت‌تر کنند. - تسکین دردهای نوروپاتی
دلیل دیگری که افراد را به مصرف تریاک برای دیابت تشویق می‌کند، تسکین دردهای عصبی ناشی از دیابت است. بسیاری از بیماران دیابتی به‌ویژه در مراحل پیشرفته بیماری دچار نوروپاتی دیابتی (آسیب به اعصاب به دلیل قند خون بالا) می‌شوند. این آسیب باعث درد، سوزش، بی‌حسی یا مورمورشدن پاها و گاهی دست‌ها میشود.
تریاک با فعال‌سازی گیرنده‌های خاصی در مغز به نام گیرنده‌های μ-افیونی (mu-opioid receptors)، درد را به طور موقت سرکوب می‌کند.
همین باعث میشود فرد حس کند حالش بهتر شده و دردش کمتر شده است. اما این اثر فقط موقتی است، بهمرور بدن به دارو عادت می‌کند (پدیده‌ای به نام تحمل یا Tolerance)، و فرد مجبور میشود مقدار بیشتری مصرف کند تا همان اثر قبلی را بگیرد. این روند میتواند به وابستگی جسمی و روانی منجر شود و درعین‌حال هیچ‌گونه درمانی برای عصب‌های آسیب‌دیده انجام نمیشود.
✅ مقاله پیشنهادی: تریاک برای سیاتیک مفید است؟
عوارض مصرف تریاک برای بیمار دیابتی
مصرف تریاک در بیماران دیابتی نه‌تنها کمکی به کنترل بیماری نمی‌کند، بلکه عوارض آن میتواند وضعیت بیمار را بسیار بدتر کند. تریاک بر بسیاری از اندام‌های بدن مثل قلب، کلیه، مغز و سیستم ایمنی اثر منفی می‌گذارد.
این ماده با ایجاد اختلال در تنظیم قند خون، تداخل با داروهای دیابت و تضعیف بدن، روند درمان را دشوارتر می‌کند. در ادامه مهم‌ترین عوارض مصرف تریاک برای افراد دیابتی را به زبان ساده مرور می‌کنیم:
- نوسانات شدید قند خون
تریاک میتواند قند خون را به‌شدت بالا یا پایین ببرد. این نوسانات به دلیل اختلال در عملکرد هورمون‌هایی مثل آدرنالین و گلوکاگون (هورمون‌های تنظیم‌کننده قند) رخ می‌دهد. نتیجه، حملات قند پایین (هیپوگلیسمی) یا قند بالا (هایپرگلیسمی) است که هر دو می‌توانند خطرناک باشند. - افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی
مصرف مداوم تریاک باعث بالارفتن فشارخون و آسیب به دیواره رگ‌ها میشود. در بیماران دیابتی که خودشان در معرض بیماری قلبی هستند، این اثرات تریاک خطر سکته قلبی یا تنگی عروق را چندبرابر می‌کند. - آسیب کلیوی و تشدید بیماری‌های کلیه (نفروپاتی)
تریاک باعث کاهش خون‌رسانی به کلیه‌ها و تولید مواد سمی میشود. در فرد دیابتی که کلیه‌هایش در معرض آسیب است، مصرف تریاک روند تخریب کلیه را سرعت می‌بخشد و ممکن است به نارسایی کلیه منجر شود. - ضعف سیستم ایمنی و افزایش احتمال عفونت
تریاک عملکرد سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند، یعنی قدرت بدن در مقابله با میکروب‌ها کم میشود. از طرفی، قند خون بالا محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها است؛ بنابراین احتمال عفونت‌های پوستی و ادراری بیشتر میشود. - تأخیر در ترمیم زخم و خطر قطع عضو
تریاک باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و اختلال در ایجاد رگ‌های جدید میشود. در نتیجه زخم‌های دیابتی دیرتر خوب می‌شوند و اگر درمان نشوند، ممکن است به جراحی و حتی قطع عضو (آمپوتاسیون) ختم شود. - تداخل با داروهای دیابت
تریاک میتواند روی جذب یا اثر داروهایی مثل انسولین و متفورمین تأثیر بگذارد. همچنین اگر بیمار داروهای آرام‌بخش مصرف کند، ترکیب آن‌ها با تریاک ممکن است باعث کندی تنفس یا حتی بی‌هوشی شود. - وابستگی و سندروم ترک
بدن به تریاک عادت می‌کند و برای اثرگذاری، باید مقدار بیشتری مصرف شود. این وابستگی میتواند باعث افزایش مصرف و در نتیجه تشدید عوارض شود. ترک تریاک به طور ناگهانی هم باعث علائم شدید جسمی و روانی و بی‌ثباتی قند خون میشود. - اثرات منفی بر سلامت روان و عملکرد مغز
افرادی که به طور مزمن تریاک مصرف میکنند بیشتر در معرض افسردگی، کاهش تمرکز، و مشکلات حافظه هستند. این مشکلات روانی باعث میشود فرد انگیزه و توانایی لازم برای پیگیری درمان دیابت را از دست بدهد.
جمع‌بندی
مصرف تریاک نه‌تنها اثر درمانی برای دیابت ندارد، بلکه با فریب‌دادن بیمار از طریق تسکین موقت درد یا کاهش اشتها، او را وارد چرخه‌ای از وابستگی، نوسانات خطرناک قند خون و تخریب اندام‌های حیاتی می‌کند.
عوارض جسمی مانند آسیب کلیه، بیماری‌های قلبی، ضعف سیستم ایمنی و مشکلات روانی، در کنار اختلال در عملکرد داروهای دیابت، همگی اثبات میکنند که تریاک راه‌حل نیست، بلکه مصرف تریاک یک مشکل است.
بیماران دیابتی برای درمان و کنترل مؤثر بیماری خود باید به روش‌های علمی و درمان‌های استاندارد پایبند باشند و در صورت درگیری با مصرف مواد، از متخصصان ترک اعتیاد کمک بگیرند.
کلینیک ترک اعتیاد دکتر جوادی با تیمی متخصص و باتجربه، آماده ارائه خدمات درمانی اصولی برای ترک انواع مواد مخدر از جمله تریاک، به‌ویژه برای بیماران دیابتی و دارای بیماری زمینه‌ای است.
برای آغاز یک مسیر درمانی مطمئن، با بهترین کلینیک ترک اعتیاد تهران تماس بگیرید و نخستین گام را به‌سوی زندگی سالم‌تر بردارید.
سؤالات متداول
- آیا میتوانم فقط برای درد پای دیابتی، گهگاهی تریاک مصرف کنم؟
خیر، حتی مصرف گاهبهگاه تریاک میتواند باعث وابستگی، افتوخیز شدید قند خون و افزایش خطر عوارض شود. برای دردهای عصبی، داروهای امنتری مثل پرهگابالین یا دولوکستین وجود دارد که اعتیادآور نیستند. - آیا ترک تریاک باعث بالارفتن قند خون نمیشود؟
در روزهای اول ترک ممکن است بهخاطر اضطراب یا تغییرات تغذیهای، قند خون نوسان داشته باشد. اما با پایش پزشکی و ادامه درمان، قند خون بهمرور بهتر تنظیم میشود و کنترل دیابت سادهتر میگردد. - بهترین راه کنترل درد و قند خون بدون تریاک چیست؟
رعایت رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم و استفاده از داروهای غیر مخدر برای درد اعصاب مؤثرترین و امنترین روش است. همچنین تکنیکهای کاهش استرس مثل مدیتیشن، خواب منظم و فیزیوتراپی کمک زیادی میکنند.
۱۴۰۴/۰۴/۰۸
