دیفنوکسیلات دارویی است که برای کنترل اسهال تجویز میشود و با نام تجاری لوموتیل نیز به فروش میرسد. این قرص دارای دو ماده مؤثر دیفنوکسیلات و آتروپین است: دیفنوکسیلات نوعی مخدر است و آتروپین یک شبه قلیایی است که از گیاه شابیزک (بلادون) و گیاهان دیگر به دست میآید.
قرص دیفنوکسیلات انقباضها و حرکات موجی روده بزرگ را آهستهتر میکند و بهاینترتیب به درمان اسهال کمک میکند. ساختار شیمیایی دیفنوکسیلات مشابه پتیدین است، پتیدین مسکن مخدری است که عموماً با نام تجاری دمرول شناخته میشود. دیفنوکسیلات در بدن به دیفنوکسین تبدیل میشود، دیفنوکسین بر گیرندههای مخدر مغز، نخاع و رودهها اثر میگذارد.
آتروپین مانع از انتقال در بخشهایی از سیستم عصبی که در ترشح بزاق، تولید اشک، تولید ادرار و گوارش نقش دارند، میشود. آتروپین اسپاسم مجاری گوارشی را برطرف میکند و از طریق خشککردن مایعات بدن به کنترل اسهال کمک میکند. ازآنجاییکه آتروپین باعث حالت تهوع و ضعف میشود، این ماده گاهی اوقات جهت جلوگیری از اعتیاد به محصولات مخدر افزوده میشود.
قرص دیفنوکسیلات چیست؟
قرص دیفنوکسیلات یک داروی ضد اسهال است که برای کاهش حرکات روده و کنترل اسهالهای حاد و مزمن مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو از گروه اپیوئیدیها محسوب میشود و با اثر بر گیرندههای مخصوص در دیواره روده، حرکات دودی روده را کاهش داده و زمان ماندگاری مدفوع در روده را افزایش میدهد. این موضوع باعث جذب بهتر آب و الکترولیتها از مدفوع میشود و در نتیجه تعداد دفعات دفع و میزان رطوبت مدفوع کاهش مییابد. به این ترتیب دیفنوکسیلات به رفع اسهال و بهبود علائم ناشی از آن کمک میکند.
با وجود کارایی مناسب در کنترل اسهال، دیفنوکسیلات باید با دقت و تحت نظر پزشک مصرف شود، چرا که مصرف بیرویه یا خودسرانه آن میتواند عوارض جانبی مانند خوابآلودگی، سرگیجه، یبوست شدید و حتی اعتیاد را به دنبال داشته باشد. همچنین این دارو معمولاً همراه با مقدار کمی آتروپین تجویز میشود تا از سوء استفادههای احتمالی جلوگیری شود. مصرف دیفنوکسیلات در موارد اسهال ناشی از عفونتهای باکتریایی شدید یا در کودکان باید با احتیاط انجام شود و در صورت مشاهده علائم غیرمعمول یا عوارض جانبی، سریعاً به پزشک مراجعه شود.
اشکال دارویی دیفنوکسیلات
دیفنوکسیلات یک داروی ضداسهال است که بهصورت قرص و محلول خوراکی در دسترس است. این دارو معمولاً در ترکیب با آتروپین برای جلوگیری از سوءمصرف دارو تجویز میشود.
دیفنوکسیلات به طور خاص برای کنترل اسهالهای حاد و مزمن طراحی شده است و از طریق کاهش فعالیت حرکتی رودهها عمل میکند. در این بخش، اشکال دارویی مختلف دیفنوکسیلات و دوز مصرفی آن بررسی میشود.
قرص خوراکی دیفنوکسیلات
قرص دیفنوکسیلات یک داروی رایج برای درمان اسهال است که در هر قرص ۲.۵ میلیگرم دیفنوکسیلات و ۰.۰۲۵ میلیگرم آتروپین (که یک داروی ضد کولینرژیک است) دارد. این ترکیب کمک میکند تا حرکت رودهها کاهش یابد و اسهال کنترل شود.
برای بزرگسالان، دوز اولیه روزانه ۴ بار هر بار ۲ قرص که در مجموع ۲۰ میلیگرم در روز میشود. پس از کنترل اسهال، این دوز معمولاً کاهش مییابد و در بسیاری از افراد با ۲ قرص در روز میتوان اسهال را کنترل کرد.
محلول خوراکی دیفنوکسیلات
محلول خوراکی دیفنوکسیلات در شرایطی استفاده میشود که بیمار قادر به بلع قرص نباشد یا نیاز به دوز دقیقتری داشته باشد. هر ۵ میلیلیتر از این محلول شامل ۲.۵ میلیگرم دیفنوکسیلات و ۰.۰۲۵ میلیگرم آتروپین است.
مانند قرص، محلول خوراکی نیز برای درمان اسهال طراحی شده و برای کنترل اسهال در بزرگسالان تجویز میشود. دوز اولیه معمولاً ۵ میلیلیتر از محلول چهار بار در روز است که پس از کنترل اسهال ممکن است به مقدار کمتری کاهش یابد.
کاربردهای دیفنوکسیلات در پزشکی
سؤال شما این است که قرص دیفنوکسیلات برای چیست؟ باید بگوییم که دهها سال است که دیفنوکسیلات برای درمان اسهال تجویز میشود. دیفنوکسیلات بهصورت شربت یا قرص عرضه میشود.
بیماران دیفنوکسیلات را ابتدا روزی سه یا چهار بار مصرف میکنند، در این حالت انتظار میرود که اسهال ظرف ۴۸ ساعت درمان شود. سپس مصرف دارو به یکبار در روز کاهش داده میشود. یک قرص دیفنوکسیلات و ۵ میلیلیتر از شربت آن حاوی ۲/۵ میلیگرم دیفنوکسیلات و ۰/۲۵ میلیگرم آتروپین است.
معمولاً بالاترین دوزی از دیفنوکسیلات که تجویز میشود،۴۰ تا ۱۲۰ قرص برای یک دوره ۴۰ تا ۷۰ روزه است. مصرف مقادیر بیشتر در مدت طولانیتر موجب اعتیاد میشود.
آیا قرص دیفنوکسیلات اعتیادآور است؟
قرص دیفنوکسیلات در دسته دوم داروهای اعتیادآور طبقهبندی میشود؛ داروهای دسته دوم قدرت اعتیادآوری بالایی دارند و در پزشکی نیز کاربرد دارند. دیفنوکسیلات مانند پتیدین، اکسیکدون و دیگر داروهای گروه دوم نوعی مخدر است. خریدوفروش این دارو بدون نسخه غیرقانونی است.
وقتی دیفنوکسیلات با آتروپین ترکیب میشود، داروی حاصل در گروه پنجم داروهای کنترل شده قرار میگیرد، داروهای این گروه تا حدی اعتیادآورند و در پزشکی نیز کاربرد دارند. دیفنوکسیلات و دیگر ترکیبهای دیفنوکسیلات و آتروپین فقط با نسخه پزشک قابلتهیه است.
باتوجهبه خاصیت اعتیادآوری این دارو، قطع مصرف و ترک اعتیاد دیفنوکسیلات نیازمند نظارت یک پزشک متخصص ترک اعتیاد است.
عوارض جانبی مصرف دیفنوکسیلات
چنانچه دیفنوکسیلات را طبق دستور پزشک مصرف کنید، ممکن است دچار خوابآلودگی، سرگیجه، سردرد، تاری دید، خشکی دهان و یا بیاشتهایی بشوید. چنانچه دچار عوارض جانبی ناخوشایندی مانند معده درد، نفخ، اسهال خونی یا آبکی، افسردگی، بیحسی بازوها یا پاها، گیجی، افکار غیرعادی، تپش قلب، حالت تهوع شدید، استفراغ، تنگی نفس، ورم کردن لثهها، بیقراری، رعشه و مشکلات ادراری شدید، مصرف دیفنوکسیلات را قطع کنید.
خطرات مصرف دیفنوکسیلات
مصرف دیفنوکسیلات در طولانیمدت میتواند منجر به اعتیاد به دیفنوکسیلات شود. تحمل بدن در برابر اثر دیفنوکسیلات بهتدریج افزایش مییابد، به همین دلیل مصرفکننده مجبور میشود که مقدار بیشتری دیفنوکسیلات را برای تجربهکردن همان اثرهای قبلی مصرف کند. ایجاد وابستگی جسمی به دیفنوکسیلات باعث میشود که فرد ولع و میل غیر قابل کنترلی به مصرف دیفنوکسیلات احساس کند و در اثر قطع مصرف دیفنوکسیلات دچار سندرم خماری و علائم آزاردهنده بشود.
پزشکان معمولاً دیفنوکسیلات را به دلیل قدرت اعتیادآوری آن برای درمان بیمارانی که سابقه سوءمصرف مواد مخدر یا الکل را دارند، تجویز نمیکنند. در صورت مصرف زیاد و اعتیاد به مصرف این قرص، به شما پیشنهاد میکنیم که با بهترین کلینیک ترک اعتیاد در این زمینه تماس گرفته و برای ترک آن اقدامات لازم را انجام دهید.
هرچند دیفنوکسیلات دارویی است که بسیاری از پزشکان آن را تجویز میکنند، اما اوردوز این دارو میتواند مرگبار باشد. روی برچسب هشدار این دارو درج شده است که: “دیفنوکسیلات داروی بیضرری نیست و باید آن را دقیقاً مطابق دستور پزشک مصرف کنید. اوردوز دیفنوکسیلات ممکن است به مرگ یا آسیب مغزی دائمی منجر شود.”
برخی بیماران به دیفنوکسیلات حساسیت دارند و در اثر مصرف دیفنوکسیلات دچار سندرم مرگباری میشوند که با علائمی مانند کهیر، راش، ورم صورت و لب، مشکلات تنفسی، خارش و دیگر علائم آنافیلاکسی (شوک آلرژی) همراه است. بیمارانی که دچار اوردوز دیفنوکسیلات میشوند، باید برای برخورداری از درمان فوری به اورژانس مراجعه کنند.
دیفنوکسیلات در تست اعتیاد
مصرف دیفنوکسیلات میتواند در تستهای اعتیاد مشخص شود. تستهای اعتیاد معمولاً از نمونههای بدنی مثل ادرار یا خون برای شناسایی مصرف مواد مخدر استفاده میکنند. دیفنوکسیلات، بهعنوان یک ماده مخدر، ممکن است در تستهای اعتیاد به ادرار یا خون مشخص شود.
بسیاری از تستهای مصرف مواد مخدر مدرن و دقیق هستند و به تشخیص مصرف دقیق و نوع ماده مخدر استفاده شده کمک میکنند؛ بنابراین، اگر کسی دیفنوکسیلات مصرف کرده باشد و تست مخصوص اعتیاد به ادرار یا خون انجام داده شود، ممکن است مصرف این ماده شناسایی شود.
دیفنوکسیلات حاوی ماده مخدری است که به مدت هشت تا بیست و چهار ساعت پس از مصرف در آزمایش ادرار قابلتشخیص است. بسته به میزان مصرف دیفنوکسیلات ممکن است نتیجه آزمایشی که برای تشخیص انجام شده است، به طور کاذب مثبت شود. آزمایش فولیکول مو مصرف دیفنوکسیلات را تا ۹۰ روز بعد نشان میدهد؛ همچنین مصرف دیفنوکسیلات به مدت یک تا دو روز بعد با انجام آزمایش بزاق مشخص میشود.
چه افرادی نباید دیفنوکسیلات مصرف کنند؟
پزشکان معمولاً دیفنوکسیلات را برای افرادی که سابقه بیماریهای زیر را دارند، تجویز نمیکنند:
- سابقه الکلیسم یا سوءمصرف مواد مخدر،
- کولیت،
- سندرم داون،
- دیسانتری،
- آمفیزم، آسم،
- برونشیت،
- بزرگشدن پروستات،
- بیماریهای کبدی،
- ناراحتیهای تیروئید،
- بیماری کیسه صفرا،
- گلوکوم (آبسیاه)،
- بیماریهای قلبی،
- فشارخون بالا،
- انسداد روده،
- بیماری کلیوی
- ازآنجاییکه برخی کودکان نسبت به دیفنوکسیلات بسیار حساس هستند، دیفنوکسیلات معمولاً برای کودکان تجویز نمیشود.
بیماران مسن پس از مصرف دیفنوکسیلات دچار تنگی نفس و مشکلات تنفسی میشوند. دیفنوکسیلات معمولاً برای بانوان باردار نیز تجویز نمیشود.
📌 برای ترک قرص پتیدین با مشاوران ما در تماس باشید.
اوردوز دیفنوکسیلات
دیفنوکسیلات در میزان ۷۵ تا ۱۰۰ میلیگرم میتواند سمی باشد. از علائم اوردوز دیفنوکسیلات میتوان به یبوست، تشنج، افسردگی تنفسی، توهم، کما، گرگرفتگی، خوابآلودگی، دشواری در ادرارکردن، مردمکهای نوک سوزنی، تنگی نفس، خشکی پوست و مخاط و تپش قلب اشاره کرد؛ حتی ممکن است تنفس بیمار قطع شود. اوردوز دیفنوکسیلات ممکن است ۱۲ ساعت یا بیشتر پس از مصرف دارو رخ دهد.
درمان معمول اوردوز دیفنوکسیلات شامل مصرف داروهای ادرارآور، شستشوی معده، مصرف داروهای ملین، تزریق سرم و یا پادزهرهای مواد مخدر مانند نالوکسان میشود. اکثر بیماران ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت بهبود مییابند. اکثر بیمارانی که دچار اوردوز دیفنوکسیلات میشوند، این دارو را همراه با الکل یا دیگر داروهای سرکوبکننده سیستم عصبی مرکزی مصرف کردهاند.
دیفنوکسیلات و بارداری
مطالعات کافی بر روی انسانها یا حیوانات انجام نشده است، تا بتوان با اتکا به دادههای موجود با قاطعیت درباره ایمنی مصرف دیفنوکسیلات در دوران بارداری نظر داد. بااینحال شایانذکر است که دیفنوکسیلات یک ماده مخدر است و همانطور که میدانید مضر بودن مصرف مواد مخدر در دوران بارداری اثبات شده است.
بنابراین اگر باردار هستید یا قصد باردارشدن دارید، درباره مزایا و خطرهای احتمالی مصرف دیفنوکسیلات در دوران بارداری با پزشک معالجتان مشورت کنید.
دیفنوکسیلات و شیردهی
در مورد میزان تأثیر مصرف دیفنوکسیلات در شیر مادر آزمایشات کافی برای استناد وجود ندارد تا بتوان با قاطعیت در این موردنظر داد. بااینحال شایانذکر است که هر دو ماده این دارو، یعنی دیفنوکسیلات و آتروپین، میتواند وارد شیر مادر شود.
اگر به فرزندتان شیر میدهید یا در آینده نزدیک قصد این کار را دارید، درباره مزایا و خطرهای احتمالی مصرف دیفنوکسیلات در دوران شیردهی با پزشک معالجتان مشورت کنید.
📌 ترک الکل در کلینیک ترک اعتیاد دکتر جوادی با استفاده از به روزترین روشها انجام میشود.
دیفنوکسیلات با چه داروهایی تداخل دارد؟
دیفنوکسیلات (Diphenoxylate) معمولاً برای درمان اسهال استفاده میشود، اما مصرف همزمان این دارو با برخی از داروها ممکن است باعث بروز مشکلات و تداخلات دارویی شود. در اینجا به بررسی تداخلات مهم آن با دیگر داروها پرداختهایم و علت هر کدام را توضیح دادهایم.
- داروهای سرکوبکننده سیستم عصبی مرکزی (CNS)
داروهایی مانند الکل، بنزودیازپینها (مثل دیازپام)، باربیتوراتها و برخی آنتیهیستامینها میتوانند اثرات دیفنوکسیلات را تقویت کنند. این داروها همگی بر سیستم عصبی تأثیر میگذارند و میتوانند منجر به خوابآلودگی شدید، گیجی و حتی کاهش تنفس شوند. ازآنجاکه دیفنوکسیلات نیز بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر میگذارد، مصرف همزمان آن با این داروها ممکن است خطرناک باشد. - مهارکنندههای مونوآمیناکسیداز (MAOIs)
داروهایی مثل ایزوکربوکسازید، فنلزین و ترانیلسایپرومین که به گروه MAOIها تعلق دارند، میتوانند تداخل جدی با دیفنوکسیلات داشته باشند. این داروها با مهار آنزیمهایی که در بدن مسئول تجزیه سروتونین هستند، باعث افزایش سطح سروتونین میشوند. ترکیب دیفنوکسیلات با این داروها میتواند منجر به بروز یک وضعیت خطرناک به نام «سندرم سروتونینی» شود که میتواند علائمی مثل تب، تعریق، لرز و حتی تشنج ایجاد کند. - داروهای ضدافسردگی سروتونرژیک
داروهایی مانند اسکیتالوپرام (برای درمان اضطراب) و دوکستین (برای درمان افسردگی) که بر سروتونین تأثیر میگذارند، میتوانند در ترکیب با دیفنوکسیلات موجب بروز سندرم سروتونینی شوند. این وضعیت به دلیل افزایش سطح سروتونین در بدن اتفاق میافتد و نیاز به درمان فوری دارد. - داروهای ضدافسردگی سهحلقهای
داروهایی مانند آمیتریپتیلین و نورتریپتیلین که به دسته داروهای ضدافسردگی سهحلقهای (TCA) تعلق دارند، ممکن است تداخل مشابهی با دیفنوکسیلات داشته باشند. این داروها نیز میتوانند خطر سندرم سروتونینی را افزایش دهند و باعث بروز علائم ناخواستهای مانند گیجی و خوابآلودگی شوند. - داروهای ضدافسردگی غیرسروتونرژیک
داروهایی مانند بوپروپیون (که بیشتر برای درمان افسردگی استفاده میشود) و تریمیپرامین میتوانند اثرات آرامبخشی دیفنوکسیلات را تشدید کنند. مصرف همزمان این داروها ممکن است منجر به خوابآلودگی، گیجی و مشکلات قلبی شود. - داروهای ضدافسردگی تریسیکلیک
داروهایی مثل کلومیپرامین و ایمیپرامین که برای درمان افسردگی به کار میروند، میتوانند در ترکیب با دیفنوکسیلات مشکلاتی مثل خوابآلودگی و مشکلات قلبی ایجاد کنند. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی، باید مصرف این داروها تحت نظارت پزشک انجام شود. - داروهای ضدافسردگی مهارکننده بازجذب سروتونین – نوراپینفرین (SNRIs)
داروهایی مانند دولوکستین و ونلافاکسین که در درمان افسردگی استفاده میشوند، مانند داروهای سروتونرژیک خطر بروز سندرم سروتونینی را افزایش دهند. این ترکیب باید با احتیاط انجام شود تا از بروز علائم اورژانسی جلوگیری شود. - داروهای ضدافسردگی مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRIs)
داروهایی مثل فلوکستین و سرترالین که معمولاً برای درمان افسردگی تجویز میشوند، در ترکیب با دیفنوکسیلات میتوانند منجر به بروز سندرم سروتونینی شوند. این تداخل نیاز به توجه پزشکی دارد و باید سریعاً درمان شود. - داروهای ضدافسردگی مهارکننده بازجذب نوراپینفرین – دوپامین (NDRIs)
بوپروپیون و مکسیلازین از داروهایی هستند که بر بازجذب نوراپینفرین و دوپامین تأثیر میگذارند. مصرف همزمان این داروها با دیفنوکسیلات ممکن است باعث خوابآلودگی، گیجی و حتی مشکلات قلبی شود.
در نهایت، برای جلوگیری از هر گونه تداخل دارویی و عوارض جانبی، بسیار مهم است که قبل از شروع مصرف دیفنوکسیلات، پزشک خود را از تمامی داروهایی که مصرف میکنید مطلع سازید.
سوءمصرف دیفنوکسیلات
دیفنوکسیلات ممکن است درصورتیکه به طور نادرست یا در دوزهای بالا مصرف شود، منجر به سوءمصرف شود. این دارو در دوزهای معمولی برای درمان اسهال تأثیرات شبه اپیوئیدی ندارد، اما مصرف مقادیر زیاد آن میتواند احساس سرخوشی ایجاد کند که مشابه با داروهای مخدر است.
همچنین، افرادی که سابقه سوءمصرف مواد دارند، ممکن است دیفنوکسیلات را برای بهدستآوردن این اثرات استفاده کنند. ترکیب دیفنوکسیلات با داروهای دیگر مانند الکل یا بنزودیازپینها (داروهای آرامبخش) میتواند این اثرات را تقویت کرده و خطر بروز خوابآلودگی شدید، گیجی یا حتی کاهش تنفس را افزایش دهد که همه این موارد میتواند منجر به سوءمصرف و وابستگی شود؛ بنابراین، مصرف این دارو باید تحت نظارت دقیق پزشک و مطابق با دستور مصرف باشد.
روشهای درمان اعتیاد به دیفنوکسیلات
ترک اعتیاد به دیفنوکسیلات نیازمند یک برنامه درمانی جامع و چندجانبه است. اولین گام در این مسیر، کاهش تدریجی دوز دارو تحتنظر پزشک متخصص است تا بدن بتواند بهآرامی از وابستگی به این دارو رهایی یابد. در کنار این، داروهای کمکی مانند کاشت ایمپلنت نالتروکسان در بدن میتوانند از بازگشت اعتیاد جلوگیری کنند.
روشهای رواندرمانی همچون درمان شناختی – رفتاری (CBT)، گروهدرمانی و خانوادهدرمانی به فرد کمک میکنند تا با افکار و رفتارهای وابسته به اعتیاد مقابله کند و از عود دوباره آن جلوگیری کند.
همچنین، سمزدایی سریع و فوقسریع، در صورت نیاز و بادقت تحتنظر پزشک، میتواند در پاکسازی بدن از مواد کمک کند. روشهای نوینی همچون نوروفیدبک و بیوفیدبک نیز برای بازآموزی مغز و کاهش اضطراب ناشی از ترک به کار میروند.
کلینیک ترک اعتیاد دکتر جوادی با ارائه روشهای درمانی تخصصی و تیم حرفهای خود، به شما کمک میکند تا با موفقیت از اعتیاد به دیفنوکسیلات رهایی یابید. با مشاورههای شخصیسازیشده و استفاده از آخرین روشهای درمانی، شما میتوانید در کوتاهترین زمان بهبودی را تجربه کنید.
برای دریافت مشاوره رایگان و اطلاعات بیشتر، همین حالا با ما تماس بگیرید و اولین قدم را برای بهبودی بردارید. تیم ما آماده است تا شما را در این مسیر حمایت کند.
جمعبندی
دیفنوکسیلات دارویی است که عمدتاً برای درمان اسهال مورداستفاده قرار میگیرد، اما به دلیل خواص شبه اپیوئیدی آن، ممکن است منجر به اعتیاد شود، بهویژه در صورت مصرف نادرست یا در دوزهای بالا. استفاده از دیفنوکسیلات باید تحت نظارت پزشک باشد؛ چرا که این دارو میتواند عوارض جانبی و تداخلات دارویی زیادی داشته باشد.
برای افرادی که به این دارو وابسته شدهاند، درمان باید به طور تدریجی و با روشهای متعددی مانند کاهش دوز، رواندرمانی، و استفاده از داروهای کمکی مانند ایمپلنت نالتروکسان برای جلوگیری از بازگشت انجام شود. اگر شما یا کسی که میشناسید به دیفنوکسیلات اعتیاد پیدا کرده، کلینیک ترک اعتیاد دکتر جوادی با ارائه درمانهای تخصصی و پشتیبانی حرفهای آماده است تا کمک کند.
سؤالات متداول
- آیا دیفنوکسیلات بهطورقطع باعث اعتیاد میشود؟
دیفنوکسیلات در دوزهای تجویزی معمولی باعث اعتیاد نمیشود، اما مصرف بیش از حد یا در طولانیمدت میتواند منجر به وابستگی و سوءمصرف شود. - چطور میتوان از اعتیاد به دیفنوکسیلات جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از اعتیاد به دیفنوکسیلات، این دارو باید تنها طبق دستور پزشک مصرف شود و از استفاده نادرست یا در دوزهای بالا خودداری گردد. - چه روشهایی برای ترک اعتیاد به دیفنوکسیلات وجود دارد؟
ترک اعتیاد به دیفنوکسیلات نیازمند کاهش تدریجی دوز دارو تحتنظر پزشک، رواندرمانی، و استفاده از داروهایی مانند نالتروکسان برای جلوگیری از بازگشت اعتیاد است.
۱۴۰۴/۰۶/۱۵
