انواع ماری جوانا

ماری‌جوانا یا علف انواع مختلفی دارد. ماری‌جوانا به دانه، ساقه، برگ یا گل خشک شده گیاه شاهدانه گفته می‌شود. ماری‌جوانا بر اساس روش آماده‌سازی گیاه برای مصرف و نوع گیاه شاهدانه به کار برده شده به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود.

ماری‌جوانا دارای دو نوع اصلی است که تفاوت آن‌ها به نوع شاهدانه مورد استفاده برای استخراج ماری‌جوانا مربوط می‌شود. هر چند درگذشته علف از این دو نژاد تهیه می‌شد، اما اکنون صدها نژاد پیوندی از گیاه شاهدانه کشت می‌شود که ترکیبی از هر دو نوع در آن‌ها وجود دارد. در ادامه مقاله زیر به بررسی انواع ماری‌جوانا پرداختیم.

عناصر گیاه شاهدانه

گیاه شاهدانه حاوی مقادیر فراوانی از نوعی ترکیب شیمیایی به نام کانابینوئید است. کانابینوئیدها ترکیباتی طبیعی هستند که عامل ایجاد بسیاری از اثرات مثبت و منفی مصرف شاهدانه به شمار می‌آیند.

پژوهشگران هنوز متوجه اثرات تمام کانابینوئیدها نشده‌اند، بااین‌حال دو نوع کانابینوئید اصلی، موسوم به تتراهیدروکانابینول (THC) و کانابیدیول (CBD) و چند ترکیب دیگر که کمتر رایج است، شناسایی شده است. در ادامه بیشتر با انواع کانابینوئید آشنا می‌شوید:

• تتراهیدروکانابینول (THC)

تتراهیدروکانابینول یا THC ماده فعال اصلی موجود در ماری‌جوانا است. THC خاصیت روان‌گردانی دارد، به این معنا که مصرف آن موجب تغییر خلق‌وخو، هوشیاری، آگاهی و عملکردهای شناختی می‌شود.

THC ترکیب روان‌گردان اصلی موجود در گیاه شاهدانه و عامل ایجاد احساس “نشئگی” یا حالت سرخوشی ناشی از مصرف شاهدانه است. تلاش‌های پرورش‌دهندگان شاهدانه به‌منظور تولید گیاهی پیوندی با غلظت بالاتر THC، موجب افزایش میزان THC در شاهدانه شده است.

• کانابیدیول (CBD)

کانابیدیول یا CBD نیز یکی از مواد اصلی تشکیل‌دهنده گیاه شاهدانه و دارای خاصیت آرام‌بخشی است، اما بر خلاف THC روان‌گردان نیست. دانشمندان تصور می‌کنند که CBD درد را تسکین می‌دهد. همان‌طور که گفته شد CBD ترکیب روان‌گردان نیست و احساس سرخوشی ایجاد نمی‌کند. مصرف کانابیدیول موجب کاهش درد، ازبین‌بردن حالت تهوع، پیشگیری از تشنج و تسکین میگرن می‌شود.

• کانابینول (CBN)

کانابینول برای کاهش علائم و عوارض جانبی عارضه‌های عصبی مانند صرع، تشنج و انقباض یا سفتی غیرقابل‌کنترل عضلات به کار برده می‌شود.

• اسید تتراهیدروکانابینول اسید (THCA)

اسید تتراهیدروکانابینول مشابه تتراهیدروکانابینول است، با این تفاوت که خاصیت روانگردانی ندارد. از مزایای بالقوه THCA می‌توان به کاهش التهاب ناشی از آرتریت و بیماری‌های خودایمنی اشاره کرد. همچنین مصرف THCA علائم عارضه‌های عصبی مانند پارکینسون و ALS را کاهش می‌دهد.

• کانابیگرول (CBG)

دانشمندان بر این باورند که کانابیگرول اضطراب و علائم اختلال وسواس فکری – عملی، اختلال استرس پس از سانحه و افسردگی را کاهش می‌دهد.

نسبت THC به CBD؛ عامل تعیین‌کننده در تأثیرات ماری‌جوانا

در قوی‌ترین انواع ماری‌جوانا، نسبت THC به CBD در بالاترین حد خود قرار دارد؛ به این معنا که این نژادها حاوی مقادیر زیادی THC و مقدار کمتری CBD هستند. THC ترکیب اصلی مسئول احساس سرخوشی و تغییرات ذهنی است، درحالی‌که CBD اثرات آرام‌بخش دارد و می‌تواند شدت برخی عوارض THC مانند اضطراب و توهم را کاهش دهد.

هرچه نسبت THC به CBD متعادل‌تر باشد، یعنی غلظت این دو ترکیب به هم نزدیک‌تر شود، CBD بهتر می‌تواند اثرات THC را خنثی کند؛ بنابراین، میزان این دو ترکیب در هر نژاد از ماری‌جوانا، نوع و شدت تأثیرات مصرف آن را مشخص می‌کند. نژادهایی با THC بالا و CBD پایین معمولاً تأثیرات قوی‌تر و گاهی نامطلوب‌تری مانند افزایش اضطراب، گیجی و توهم ایجاد می‌کنند، درحالی‌که نژادهایی با نسبت متعادل‌تر تأثیرات ملایم‌تر و کنترل‌شده‌تری دارند.

انواع اصلی ماری‌جوانا و اثرات آن‌ها

دو نوع اصلی ماری‌جوانا از دو گونه متفاوت از گیاه شاهدانه به نام‌های ایندیکا و ساتیوا استخراج می‌شود. انواع مختلف ماری‌جوانا از نظر گیاه شاهدانه‌ای که ماده از آن استخراج شده است، در اثرات و نوع نشئگی حاصل از مصرف با هم تفاوت دارند که در صورت مصرف و وابستگی باید حتماً اقدام به ترک گل شود.

به‌تازگی نژاد سومی از گیاه شاهدانه به نام رودرالیس برای تولید ماری‌جوانا به کار برده شده است. غلظت THC در رودرالیس کمتر است و از این نوع شاهدانه عمدتاً برای اهداف دارویی و درمانی استفاده می‌شود. ازاین‌گذشته نژادهای پیوندی نیز تولید شده است که ترکیبی از دو گونه اصلی ایندیکا و ساتیوا در آن‌ها وجود دارد.

مصرف‌کنندگان ماری‌جوانا معمولاً نوع ماری‌جوانای مصرفی را بر اساس اثر مطلوبی که می‌خواهند تجربه کنند، انتخاب می‌کنند. علاوه بر این که اثرات مصرف انواع ماری‌جوانا با هم متفاوت است، اثر مصرف یک نوع ماری‌جوانا نیز ممکن است در دو مصرف‌کننده مختلف با هم تفاوت داشته باشد. شیوه مصرف، برای مثال کشیدن یا خوردن، نیز بر عوارض مصرف ماری‌جوانا اثر می‌گذارد.

ایندیکا؛ تأثیرات آرام‌بخش و خواب‌آور

ایندیکا یکی از گونه‌های شاهدانه است که برای اولین‌بار در ناحیه هندوکش افغانستان شناسایی و کشت شد. این گیاه به دلیل رشد در مناطق سرد و کوهستانی، معمولاً کوتاه، متراکم و بوته‌ای‌شکل است. برگ‌های آن ضخیم، تیره‌رنگ و گردتر از گونه‌های دیگر شاهدانه هستند. جوانه‌های ایندیکا به‌صورت متراکم و فشرده رشد می‌کنند.

تأثیرات و عوارض احتمالی:

✔ ایجاد حس آرامش و خواب‌آلودگی: مصرف ایندیکا معمولاً باعث کاهش فعالیت ذهنی و افزایش حس خواب‌آلودگی می‌شود. به همین دلیل، برخی افراد از آن برای رفع بی‌خوابی استفاده می‌کنند.

✔ کاهش تمرکز و عملکرد شناختی: این نژاد می‌تواند عملکرد شناختی را کند کرده و باعث کاهش تمرکز، قدرت تصمیم‌گیری و واکنش‌های ذهنی شود.

✔ افزایش احتمال وابستگی و اعتیاد: مصرف مداوم ایندیکا، به‌خصوص در دوزهای بالا یا برای مدت طولانی، می‌تواند منجر به وابستگی روانی و اعتیاد شود.

✔ احتمال افزایش اشتها: ایندیکا معمولاً باعث افزایش اشتها (معروف به هوس غذایی) می‌شود که می‌تواند منجر به افزایش وزن و مشکلات تغذیه‌ای گردد.

✔ تأثیرات احتمالی بر سلامت روان: در برخی افراد، مصرف ایندیکا می‌تواند احساس کسالت، بی‌حوصلگی و کاهش انگیزه ایجاد کند و در مواردی باعث افزایش علائم افسردگی شود.

ساتیوا؛ تأثیرات تحریک‌کننده ذهنی و خطرات احتمالی

ساتیوا یکی از گونه‌های شاهدانه است که در مناطق گرم و استوایی مانند مکزیک، آفریقای جنوبی و تایلند رشد می‌کند. این گیاه نسبت به ایندیکا بلندتر و باریک‌تر است و دارای برگ‌های نازک و کشیده می‌باشد. برخلاف ایندیکا، که تحت هر شرایطی گل می‌دهد، ساتیوا تنها در شرایط نوری خاص شکوفه می‌دهد و برای رشد به بیش از ۱۱ ساعت تاریکی در روز نیاز دارد.

تأثیرات و عوارض احتمالی:

✔ افزایش فعالیت ذهنی و تحریک روانی: ساتیوا باعث افزایش هوشیاری، تفکرات سریع و افزایش انرژی ذهنی می‌شود. این ویژگی‌ها ممکن است در برخی افراد به‌صورت اضطراب، آشفتگی ذهنی یا حتی توهم ظاهر شود.

✔ تحریک بیش‌ازحد سیستم عصبی: مصرف ساتیوا می‌تواند ضربان قلب را افزایش داده و منجر به بی‌قراری، تحریک‌پذیری و افزایش فشار خون شود. افرادی که سابقه مشکلات قلبی یا اضطراب شدید دارند، ممکن است با مصرف این نژاد شاهدانه دچار عوارض نامطلوبی شوند.

✔ وابستگی روانی و تأثیرات نامطلوب بلندمدت: استفاده مداوم از ساتیوا، به‌ویژه در دوزهای بالا، می‌تواند منجر به وابستگی روانی شود. برخی افراد به دلیل تأثیرات موقت افزایش تمرکز و انرژی، ممکن است به مصرف آن عادت کنند، که در بلندمدت باعث اختلال در عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی می‌شود.

✔ اختلال در خواب و بی‌خوابی: به دلیل تأثیرات تحریک‌کننده ذهنی، مصرف ساتیوا در ساعات پایانی روز می‌تواند منجر به بی‌خوابی، آشفتگی خواب و کاهش کیفیت استراحت شبانه شود.

✔ کاهش اشتها در برخی افراد: برخلاف ایندیکا که معمولاً باعث افزایش اشتها می‌شود، ساتیوا ممکن است در برخی افراد تأثیر کاهنده اشتها داشته باشد که می‌تواند به کاهش وزن و سوء‌تغذیه منجر شود.

نژادهای پیوندی؛ ترکیبی از ویژگی‌های مختلف و عوارض آن

نژادهای پیوندی (Hybrid) از ترکیب ژنتیکی ایندیکا و ساتیوا به‌وجود می‌آیند و بسته به اینکه کدام نژاد غالب باشد، اثرات متفاوتی ایجاد می‌کنند. این نژادها با هدف افزایش تأثیرات خاص یا کاهش برخی عوارض پرورش داده می‌شوند. امروزه بیشتر گونه‌های ماری‌جوانا پیوندی هستند و یافتن نژادهای کاملاً خالص ایندیکا یا ساتیوا دشوار شده است.

عوارض احتمالی:

✔ افزایش خطر وابستگی و اعتیاد: ترکیب اثرات آرام‌بخش ایندیکا و تحریک‌کننده ساتیوا، وابسته به شرایط ممکن است باعث وابستگی شدیدتری شود.

✔ تشدید مشکلات روانی: مصرف نژادهای پیوندی می‌تواند باعث اضطراب، توهم، تغییرات خلقی شدید و نوسانات احساسی شود، به‌ویژه در افرادی که سابقه مشکلات روانی دارند.

✔ اثرگذاری نامشخص روی مغز در مصرف طولانی‌مدت: ترکیبات ژنتیکی مختلف این نژادها باعث می‌شود که تأثیرات آن‌ها در مدت‌زمان طولانی قابل پیش‌بینی نباشد. مصرف مداوم می‌تواند باعث کاهش تمرکز، کاهش حافظه و اختلال در عملکرد شناختی مغز شود.

رودرالیس؛ گونه‌ای کم‌قدرت اما همچنان خطرناک

رودرالیس گونه‌ای از شاهدانه است که برای اولین‌بار در جنوب روسیه کشف شد. این گیاه نسبت به ایندیکا و ساتیوا کوتاه‌تر و مقاوم‌تر است و به‌صورت خودرو رشد می‌کند. برخلاف سایر نژادها، گل‌دهی رودرالیس بیشتر به سن گیاه وابسته است تا میزان نور، که آن را برای پرورش‌دهندگان مناسب‌تر می‌کند.

ویژگی‌ها و عوارض:

✔ میزان THC کمتر، اما همچنان تأثیرگذار: رودرالیس معمولاً غلظت THC کمتری نسبت به ایندیکا و ساتیوا دارد، اما همچنان می‌تواند بر عملکرد مغز و سیستم عصبی تأثیر بگذارد.

✔ کاربرد محدود در ترکیبات دارویی: این نژاد معمولاً در مصارف دارویی استفاده می‌شود، اما مصرف آن باید تحت نظارت پزشکی دقیق باشد تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود.

✔ تأثیرات نامشخص در مصرف طولانی‌مدت: به دلیل ویژگی‌های متفاوت ژنتیکی، هنوز مشخص نیست که مصرف مداوم رودرالیس چه تأثیراتی بر حافظه، تمرکز و عملکرد مغز در بلندمدت خواهد داشت.

تفاوت ایندیکا و ساتیوا

ایندیکا و ساتیوا متداول‌ترین گونه‌های گیاه شاهدانه هستند. فرق فراوانی بین نژادهایی از شاهدانه که در آن‌ها ایندیکا و ساتیوا غالب است، وجود دارد. اثرات جسمی و روانی نژادهای ایندیکا کاملاً با اثرات ساتیوا متفاوت است.

نژاد ایندیکا معمولاً باعث احساس آرامش جسمی عمیق می‌شود؛ حال آن که مصرف نژادهای ساتیوا موجب می‌شود که فرد انرژی بیشتری را در خود احساس کند.

اکثر گونه‌های مختلف ایندیکا در آسیای مرکزی و شبه‌قاره هندوستان (افغانستان، پاکستان، شمال هند، تبت، نپال و …) کشت می‌شود. حال آن که گونه‌های مختلف ساتیوا در مناطق استوایی، مانند تایلند، جنوب هندوستان، جامائیکا، مکزیک و … یافت می‌شود. در جدول زیر به بررسی دقیق این تفاوت‌ها می‌پردازیم:

تشخیص ساتیوا و ایندیکا

تفاوت‌های ظاهری و فیزیکی بین ساتیوا و ایندیکا می‌تواند در تشخیص آن به ما کمک کند. برخی از این تفاوت‌ها عبارت‌اند از:

ایندیکا بوته‌ای کوتاه و فشرده با جوانه‌های متراکم، سنگین و معطر است. در فواصل زمانی معین گره‌هایی روی ساقه گیاه شاهدانه ایجاد می‌شود، این گره‌ها همان نقاطی هستند که بعداً برگ‌ها، شاخه‌ها و گل‌ها (جوانه‌ها) روی آن تشکیل می‌شود. جوانه‌های ایندیکا معمولاً به‌صورت خوشه‌هایی متراکم، دور گره‌های ساقه و شاخه‌ها رشد می‌کند و فقط فضاهای کوچکی موسوم به شکاف‌های میان‌گره‌ای بین خوشه‌ها باقی می‌ماند.

ساتیوا در شرایط رشدی یکسان، بلندتر از ایندیکا می‌شود. جوانه‌های ساتیوا معمولاً بزرگ‌تر از ایندیکا است، چرا که جوانه‌های ساتیوا در امتداد شاخه رشد می‌کند.

حال آن که جوانه‌های ایندیکا دور گره‌ها تشکیل می‌شود. درهرحال وزن ساتیوای خشک به دلیل چگالی پایین‌تر، معمولاً از وزن ایندیکای خشک کمتر است. ساتیوا چه در زمان رشدکردن و چه پس از خشک‌کردن، معمولاً بوی کمتری نسبت به ایندیکا دارد.

جمع‌بندی

ماری‌جوانا به‌عنوان یکی از پرمصرف‌ترین مواد مخدر در جهان، دارای انواع مختلفی است که به دودسته اصلی ایندیکا و ساتیوا تقسیم می‌شود. هر یک از این نژادها ویژگی‌های خاص خود را دارند و بسته به شدت مصرف‌، می‌توانند اثرات متفاوتی بر جسم و ذهن بگذارند.

در این میان، ایندیکا بیشتر برای تسکین درد، درمان بی‌خوابی و آرام‌بخشی استفاده می‌شود، درحالی‌که ساتیوا برای افزایش انرژی، تمرکز و رفع افسردگی مناسب است. از طرفی، نژادهای پیوندی و رودرالیس ترکیب‌هایی از این دو نوع هستند و ویژگی‌های خاص خود را دارند.

برای جلوگیری از عوارض ناشی از مصرف ماری‌جوانا و ترک گل، مراجعه به مراکز تخصصی مانند کلینیک ترک اعتیاد دکتر جوادی به عنوان یکی از بهترین کلینیک ترک اعتیاد تهران که با تیمی از روان‌شناسان و متخصصان در زمینه درمان اعتیاد به ماری‌جوانا فعالیت می‌کند، می‌تواند راهگشا باشد.

سؤالات متداول

آیا مصرف ماری‌جوانا به طور دائم به ذهن آسیب می‌زند؟

بله، مصرف مداوم ماری‌جوانا می‌تواند منجر به تغییرات روانی و اختلالات حافظه شود، به‌ویژه در افراد جوان. ترک به‌موقع و تحت‌نظر متخصصان توصیه می‌شود.

چه نوع ماری‌جوانا برای درمان بی‌خوابی مناسب‌تر است؟

ایندیکا به دلیل اثرات خواب‌آوری و آرام‌بخشی شدیدتر، برای درمان بی‌خوابی مناسب‌تر است و معمولاً شب‌ها مصرف می‌شود.

آیا ماری‌جوانا برای درمان درد مزمن مؤثر است؟

بله، ایندیکا به دلیل داشتن THC بیشتر، در تسکین دردهای مزمن مانند دردهای ناشی از بیماری‌های خودایمنی یا آرتریت مؤثر است.