عوارض و تأثیر مصرف شیشه بر روی مغز

شیشه یا مت‌آمفتامین یک داروی محرک سیستم عصبی مرکزی است که به دلیل خواص اعتیادآور، پتانسیل زیادی برای سوءاستفاده دارد. افراد معتاد به شیشه به دلیل تأثیرات شیمیایی این ماده بر مغز، توانایی غلبه بر مصرف شیشه را از دست می‌دهند و علی‌رغم آگاهی از عوارض شیشه، چاره‌ای جز مصرف این ماده ندارند. عدم درمان تغییرات مغزی ناشی از مصرف شیشه، با تأثیرات مخرب و ماندگاری بر زندگی فرد همراه است که با ترک شیشه و زیر نظر پزشکان این علائم کاهش پیدا می‌کنند.

تأثیر مصرف شیشه روی مغز

همان‌گونه که بیان شده مصرف شیشه با عوارض شدیدی بر سلامت عمومی بدن همراه است و در این میان‌مغز یکی از آسیب‌پذیرترین اندام‌هایی است که تحت‌تأثیر مصرف شیشه قرار می‌گیرد. بر اساس تحقیقات انجام شده، اعتیاد به شیشه به‌صورت قابل‌توجهی نحوه عملکرد مغز را تغییر می‌دهد و سبب ایجاد تغییرات زیر می‌شود:

• تخریب سلول‌های گلیال
  سلول‌های گلیال بخش مهمی از سیستم عصبی مرکزی هستند که مسئول ظرفیت‌های سیگنال‌دهی، مبارزه با عفونت‌ها و توسعه سلول‌های میلین در مغز را بر عهده دارند. مصرف شیشه سبب واردشدن آسیب بر سلول‌های گلیال در سراسر نواحی مغز به‌ویژه در قشر پیشین مغز می‌شود. قشر پیشین مغز مسئولیت تمرکز، توجه، تفکرات انتزاعی، تحلیل، قضاوت و برنامه‌ریزی را برعهده دارد، بنابراین اعتیاد به شیشه سبب کاهش توانایی‌های شناختی مغز می‌شود.
• کاهش مقدار سلول‌های میلین
  سلول‌های میلین‌دار که به نام ماده سفید مغز نیز نامیده می‌شوند، مسئولیت سیگنال‌دهی بین نورون‌ها عصبی را برعهده دارند. درواقع، این سلول‌ها مسئول بسیاری از عملکردهای اساسی در سیستم عصبی مرکزی هستند.
  سلول‌های گلیال وظیفه رشد سلول‌های میلین را برعهده دارند؛ بنابراین تخریب سلول‌های گلیال ناشی از مصرف شیشه به‌صورت غیرمستقیم سبب کاهش مقدار سلول‌های ملین می‌شوند. در این شرایط فرد دچار اشتباهات عملکردی و عدم وجود ارتباطات مؤثر در سیستم عصبی مرکزی می‌شود.
• کاهش ترشح دوپامین و سروتونین
  یکی از مخرب‌ترین تأثیرات مصرف شیشه، افزایش ترشح و سرکوب بازجذب انتقال‌دهنده‌های عصبی دوپامین و سروتونین در مغز است. دوپامین نقش مهمی در مکانیسم پاداش و انگیزه در مغز دارد، درواقع مصرف شیشه با تحریک مرکز پاداش مغز باعث رهاسازی سریع دوپامین و ایجاد احساس سرخوشی شدید یا شتاب‌زدگی در حرکات می‌شود.
  تصویربرداری‌های انجام شده از مغز افراد معتاد به شیشه نشان داده است که این افراد تغییرات شدیدی را در مسیر طبیعی ترشح دوپامین در مغز تجربه می‌کنند. درواقع مغز این افراد در اثر مصرف شیشه به‌مرور توانایی ترشح طبیعی دوپامین را از دست می‌دهند و برای تجربه احساس لذت به مصرف شیشه وابستگی پیدا می‌کنند.
• اثرات نوروتوکسیک
  اعتیاد به مصرف شیشه، سبب افزایش میزان کلسیم گلوتامات در مغز می‌شود. گلوتامات کلسیم با اثرات نوروتوکسیک همراه است که به دندریت‌های روی نورون‌ها آسیب می‌رساند. آسیب به دندریت‌ها سبب ایجاد اختلال در عملکرد نورون‌ها شده و باعث می‌شود که سلول‌های عصبی نتوانند به‌درستی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و به همین دلیل فرد دچار اختلالات شناختی و حرکتی می‌شود.

آسیب بلند مدت مغز پس از مصرف شیشه

مصرف شیشه (مت‌آمفتامین) یکی از خطرناک‌ترین عوامل آسیب مغزی است و می‌تواند اثرات بلندمدت، عمیق و گاهی جبران‌ناپذیر بر ساختار و عملکرد مغز بگذارد. در ادامه، مهم‌ترین آسیب‌های بلندمدت مغز پس از مصرف شیشه را توضیح می‌دهم:

• تخریب سلول‌های عصبی (نورون‌ها):
  شیشه باعث آزادسازی بیش‌ازحد دوپامین در مغز می‌شود. این تحریک شدید در درازمدت منجر به تخریب سلول‌های عصبی و کاهش دائمی سطح دوپامین می‌گردد؛ در نتیجه فرد دچار افسردگی، بی‌انگیزگی و اختلال در تمرکز می‌شود.
• اختلال در حافظه و یادگیری:
  مطالعات نشان داده‌اند که مصرف طولانی‌مدت شیشه بخش‌هایی از مغز مانند هیپوکامپ را که مسئول حافظه است، کوچک می‌کند. این مسئله منجر به ضعف حافظه کوتاه‌مدت و بلندمدت می‌شود.
• اختلالات خلقی و روان‌پریشی:
  تخریب دوپامین و سروتونین در مغز، باعث بروز پارانویا (بدبینی شدید)، توهم‌های شنیداری و دیداری، بی‌خوابی مزمن و در برخی موارد روان‌پریشی دائمی می‌شود.
• کاهش تمرکز و توان شناختی:
  مصرف‌کنندگان شیشه در بلندمدت توانایی تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و حل مسئله را از دست می‌دهند؛ زیرا نواحی جلویی مغز (لوب فرونتال) که مسئول این عملکردهاست آسیب می‌بیند.
• تغییرات ساختاری در مغز:
  تصویر‌برداری‌های مغزی نشان می‌دهد مصرف شیشه باعث کاهش حجم ماده خاکستری مغز و تغییر در ارتباطات عصبی می‌شود؛ تغییری که ممکن است حتی پس از ترک نیز به‌طور کامل جبران نشود.
• افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های عصبی:
  مصرف طولانی‌مدت شیشه احتمال ابتلا به بیماری پارکینسون و سایر اختلالات عصبی را افزایش می‌دهد؛ زیرا تخریب سیستم دوپامین مشابه مکانیزم این بیماری است.
• اختلال در احساس لذت طبیعی:
  مغز فرد مصرف‌کننده شیشه در تولید و پاسخ به دوپامین دچار ناتوانی می‌شود. به همین دلیل، پس از ترک، فرد برای مدت طولانی قادر به احساس شادی یا لذت از فعالیت‌های طبیعی نیست (حالت “بی‌لذتی” یا Anhedonia).

مدت زمان ترمیم مغز بعد از ترک شیشه و بازسازی مغز

ترمیم و بازسازی مغز پس از ترک شیشه (مت‌آمفتامین) ممکن است ماه‌ها تا چند سال طول بکشد و میزان بهبودی به عوامل مختلفی مانند مدت مصرف، دوز مصرفی، سن، وضعیت تغذیه، و سلامت روان فرد بستگی دارد. در ادامه توضیح داده‌ام که روند ترمیم مغز چگونه اتفاق می‌افتد و چه مدت زمان می‌برد:

• ۲ هفته تا ۱ ماه اول:
  در این مرحله مغز هنوز تحت تأثیر شدید کمبود دوپامین است. فرد معمولاً دچار افسردگی، بی‌خوابی، خستگی شدید، اضطراب و بی‌انگیزگی می‌شود. فعالیت سلول‌های عصبی به‌تدریج شروع به بازیابی می‌کند، اما هنوز ضعیف است.
• ۱ تا ۳ ماه پس از ترک:
  سطح دوپامین و سروتونین در مغز شروع به بازسازی می‌کند. تمرکز، خلق‌وخو و خواب به‌تدریج بهتر می‌شود. بسیاری از افراد در این دوره با نوسانات خلقی و میل بازگشت به مصرف روبه‌رو هستند.
• ۳ تا ۶ ماه پس از ترک:
  بخش‌هایی از مغز که درگیر تصمیم‌گیری و کنترل رفتار هستند (لوب پیش‌پیشانی)، به آرامی بهبود می‌یابند. حافظه، تمرکز و احساس لذت طبیعی شروع به بازگشت می‌کند.
• ۶ ماه تا ۱ سال:
  ساختار مغز در بسیاری از افراد تا حد زیادی ترمیم می‌شود. با این حال، ممکن است برخی از تغییرات مانند ضعف حافظه یا حساسیت به استرس تا مدت طولانی باقی بماند.
• ۱ تا ۲ سال و بیشتر:
  مغز در بیشتر افراد به سطح عملکرد طبیعی نزدیک می‌شود، اما در مصرف‌کنندگان سنگین یا طولانی‌مدت، برخی از آسیب‌های عصبی ممکن است دائمی باشند.

درمان اعتیاد به شیشه در مرکز دکتر جوادی

همان‌گونه که بیان شد، مصرف شیشه با عوارض جسمی و روانی شدیدی همراه است. با این که ممکن است در اثر مصرف شیشه دچار احساس ناتوانی شده باشید، اما این بدان معنا نیست که درمان ترک شیشه‌کاری غیرممکن است.

بهترین روش برای ترک اعتیاد، مراجعه به یک مرکز ترک اعتیاد تخصصی و سپری‌کردن مراحل درمان تحت نظارت پزشکان متخصص و باتجربه است. مرکز ترک اعتیاد دکتر جوادی یکی از معتبرترین مراکز ترک شیشه در کشور است که با ارائه خدمات حرفه‌ای و تخصصی در زمینه ترک اعتیاد در خدمت بیماران گرامی است. همکاران ما در این مرکز با استفاده از روش‌های جامع‌نگر به درمان ریشه‌ای علل ایجادکننده اعتیاد و عوارض مصرف شیشه بر روی مغز می‌پردازند.

اگر برای ترک اعتیاد به شیشه به یک محیط امن و آرام‌بخش نیاز دارید مرکز ترک اعتیاد دکتر جوادی در تهران با امکانات بستری و هتلینگ مجهز آماده خدمت‌رسانی به بیماران است. هرچند بهبودی از اعتیاد یک مسیر طولانی و پیچیده است، اما تخصص و تجربه همکاران ما در مرکز دکتر جوادی، این مسیر را کوتاه و آسوده‌تر می‌کند.

📌 منبع: www.therecoveryvillage.com

جمع بندی

شیشه با تخریب سلول‌های عصبی و اختلال در ترشح دوپامین، آسیب‌های جدی و گاهی ماندگار به مغز وارد می‌کند. بازسازی مغز پس از ترک معمولاً بین ۶ ماه تا ۲ سال زمان می‌برد و به تغذیه سالم، خواب کافی، ورزش و درمان روانی نیاز دارد. ترک شیشه بدون کمک تخصصی دشوار است، بنابراین بهتر است تحت نظر پزشک و مرکز ترک اعتیاد معتبر انجام شود تا روند ترمیم مغز سریع‌تر و ایمن‌تر پیش برود.

سوالات متداول

1. آیا مصرف شیشه به مغز آسیب دائمی وارد می‌کند؟
   مصرف شیشه می‌تواند به مغز آسیب‌های دائمی وارد کند، مانند کاهش حجم مغز و آسیب به نورون‌ها که بر حافظه و توانایی‌های شناختی تأثیر می‌گذارد. همچنین، مصرف طولانی‌مدت آن ممکن است منجر به اختلالات روانی و مشکلات غیرقابل برگشتی در عملکرد مغز شود.
2. آیا مصرف شیشه می‌تواند منجر به سکته مغزی شود؟
   بله، مصرف شیشه می‌تواند باعث افزایش شدید فشار خون و تنگی عروق شود که خطر سکته مغزی را بالا می‌برد. این ماده محرک با ایجاد اختلال در جریان خون مغز ممکن است منجر به سکته‌های ایسکمیک یا خونریزی مغزی شود.
3. چرا مصرف شیشه باعث کاهش تمرکز و حافظه می‌شود؟
   مصرف شیشه باعث اختلال در عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و سروتونین در مغز می‌شود که برای تمرکز و حافظه ضروری‌اند. همچنین، آسیب به سلول‌های عصبی در نواحی مربوط به یادگیری و تصمیم‌گیری موجب کاهش توان ذهنی، تمرکز و حافظه می‌گردد.

۱۴۰۴/۰۸/۱۴