افسردگی و اختلال‌ همزمان سوءمصرف الکل و مواد مخدر

بسیاری از بیماران افسرده برای بهبود خلق‌و‌خوی خود یا فرار کردن از احساس گناه و درماندگی به مشروبات الکلی یا سوءمصرف مواد مخدر پناه می‌برند. اما واقعیت این است که مصرف الکل و مواد دیگری که واکنش‌های مغز را کند می‌کند، می‌تواند باعث تشدید احساس ناراحتی شود. ارتباط بین افسردگی و اعتیاد ارتباطی دو طرفه است. افرادی که از افسردگی رنج می‌برند، بیشتر مستعد ابتلا به اختلال اعتیاد به مواد مخدر هستند و بیماران معتاد خود را در معرض خطر افسردگی قرار می‌دهند.

اعتیاد، مانعی بزرگ بر سر راه درمان افسردگی

افراد دچار ناراحتی‌های روانی که همزمان به افسردگی و اختلال سوءمصرف مواد مبتلا هستند، معمولاً درمان‌های ویژه و مشاوره فردی را برای مدیریت هر دو اختلال دریافت می‌کنند. به این ترتیب تأثیرگذاری درمان بازپروری و ترک اعتیاد بیشتر شود و علائم برطرف گردد.

در برخی از موارد پیش می‌آید که حتی بیماری که برای درمان افسردگی و ترک داروی ضد افسردگی به متخصص رجوع کرده و تحت روان‌درمانی است، پس از مصرف مواد مخدر یا مشروبات الکلی که باعث ایجاد بی‌حسی و بی‌تفاوتی در او  می‌شود، به این نتیجه می‌رسد که مصرف مواد درمان موثرتری برای افسردگی او است. این بیماران معمولاً به مصرف مواد ادامه می‌دهند و درمان دارویی و مشاوره را متوقف می‌کنند.

ماجرای فوق، داستان آشنایی برای بسیاری از بیماران است و برای بیمارانی که قصد درمان دارند، دو پیامد منفی دارد:

• بیمار فکر می‌کند که مصرف تفریحی مواد مخدر بهتر از مشاوره و درمان دارویی عمل می‌کند و به همین دلیل دیگر در جلسات مشاوره شرکت نمی‌کند و درمان‌های تجویز شده را دنبال نمی‌کند.
• سوءمصرف مواد مخدر باعث بروز علائم دیگر افسردگی می‌شود و درمان بیمار بدون تکمیل برنامه سم زدایی بدن از مواد مخدر را دشوار می‌سازد.

علائم پیچیده افسردگی و سوءمصرف مواد مخدر ایجاب می‌کند که طرح درمان گسترده و جامعی برای ترک اعتیاد و بهبودی درازمدت بیمار توسط روانپزشک ترک اعتیاد تهیه شود.

اثرات اعتیاد بر افسردگی

نوشیدن مشروبات الکلی یا مصرف مواد مخدر غیرقانونی برای به پایان رساندن روزهای ناراحت کننده، این باور را در فرد ایجاد می‌کند که در حال بهبود است؛ حال آن که در واقع مشکلات بیشتری در حال ایجاد شدن است. مصرف الکل یا مواد مخدر با هدف بهبود روحیه، علائم افسردگی و اعتیاد به مواد مخدر را تشدید می‌کند.

افسردگی خطراتی مانند آسیب‌دیدگی تصادفی، خودآزاری، سرکوب سیستم ایمنی و ضعیف شدن بدن را به دنبال دارد و فرد را مستعد ابتلا به بیماری‌های جنسی می‌کند. چنانچه بیماری روانی در کنار مشکل سوءمصرف الکل یا مواد مخدر تجربه شود، خطراتی که جسم و روان بیمار را تهدید می‌کند، به طور تصاعدی افزایش می‌یابد.

در این میان برنامه‌های درمان تخصصی به بیمار کمک می‌کند تا با عوارض مخرب افسردگی و سوءمصرف مواد مواجه نشود و زندگی پاک، سالم و پرباری را به دور از اعتیاد و بیماری در پیش گیرد.

آمار مربوط به افسردگی و اعتیاد به مواد مخدر

بر اساس گزارشی که در نشریه روانپزشکی بالینی به چاپ رسیده است، از هر سه فرد بزرگسال دچار اختلال سوءمصرف مواد یا الکل یک نفر با مشکل افسردگی دست و پنجه نرم می‌کند. همچنین با توجه به آمار انجمن افسردگی و اضطراب امریکا، تقریباً 20 درصد امریکایی‌های دچار افسردگی یا اضطراب به اختلال سوءمصرف مواد نیز مبتلا هستند و حدوداً از هر 5 بیمار مبتلا به اعتیاد مواد مخدر یک نفر دچار افسردگی یا اضطراب نیز هست.

افسردگی و اعتیاد به الکل

نوشیدن مشروبات الکلی برای کاهش استرس رخدادهای مهمی مانند از دست دادن کار بسیار متداول است. افراد بسیاری برای فراموش کردن دردهایشان، احساس شکست ناپذیری کردن یا دلسوزی به حال خود، دست به دامان الکل می‌شوند. الکل ظاهراً به آنها کمک می‌کند تا بدنشان را آرام کنند و استرسشان را از بین ببرند، اما واقعیت این است که عوارض ماندگار الکل برای مغز مضر است و مشکلات درازمدتی را برای سلامتی به وجود می‌آورد.

آیا نوشیدن مشروب باعث افسردگی می‌شود؟

ارتباطی قوی بین افسردگی و دائم‌الخمری وجود دارد. بر اساس گزارش منتشر شده در موسسه بین‌المللی سوءمصرف الکل و الکلیسم، تقریباً یک سوم بیماران دچار وابستگی الکل به نوعی اختلال خلقی مانند افسردگی نیز مبتلا هستند. نوشیدن مشروبات الکلی افسردگی را تشدید می‌کند. افراد دائم‌الخمر معمولاً حملات افسردگی بیشتر و شدیدتری را تجربه می‌کنند و بیشتر به خودکشی فکر می‌کنند. زیاده‌روی در مصرف الکل تأثیرگذاری داروهای ضدافسردگی تجویز شده را کاهش می‌دهد.

افسردگی و ماری جوانا

افراد بسیاری ماری جوانا را به خاطر تجربه اثرات سرخوشی و نشئگی آن مصرف می‌کنند. اما مصرف ماری جوانا سلامتی بیماران دچار افسردگی را به خطر می‌اندازد. ماریجوانا یا شاهدانه به طور طبیعی ترکیباتی شیمیایی تولید می‌کند که بر کنترل حرکات، شناخت، رفتار و هیجانات اثر می‌گذارد. هرچند ماری جوانا موقتاً علائم افسردگی را کاهش می‌دهد، اما مصرف‌کنندگان بعد از فروکش کردن حالت سرخوشی معمولاً در هیجانات و احساسات منفی غرق می‌شوند.

مصرف ماری جوانا، به خصوص سوء مصرف آن باعث ایجاد اضطراب و افسردگی می‌شود و در درازمدت به اختلال سوءمصرف مواد منجر می‌شود.

مصرف مواد محرک و افسردگی

مصرف محرک‌ها نیز مانند ماری جوانا علائم افسردگی را تشدید می‌کند. از آنجایی که بسیاری از بیماران افسرده سابقه ضربه روحی و تروما دارند، مصرف محرک‌ها واکنش‌های پیچیده‌ای را فعال می‌کند. تجربه ضربه روحی، ولع و میل به مصرف محرک‌ها را افزایش می‌دهد و شرایطی را به وجود می‌آورد که تحملش برای بیماران افسرده بسیار دشوار است.

بسیاری از محرک‌ها مانند کوکائین مواد غیرقانونی اعتیادآوری هستند که زندگی مصرف‌کنندگان را به ویرانی می‌کشانند. محرک‌ها مصرف‌کننده را آرام نمی‌کنند، اما انرژی و شادی موقتی را در او تزریق می‌کنند. وقتی این سرخوشی موقتی رنگ می‌بازد، مصرف‌کننده در گرداب افسردگی فرو می‌رود و محرک‌های بیشتری را برای دوباره تجربه کردن آن حالت رضایت‌بخش مصرف می‌کند. این چرخه منجر به اعتیاد می‌شود، زندگی فردی بیمار معتاد را مختل می‌کند و اجازه نمی‌دهد که درمان مناسب را برای بهبودی کامل دریافت کند.

شش ماده محرکی که مصرف آن بین بیماران افسرده از همه رایج‌تر است، عبارتند از:

• کوکائین
• اکستازی (MDMA)
• آمفتامین‌ها
• متامفتامین‌ها
• محرک‌های تجویزی مانند آدرال

این مواد با تغییر دادن شیمی مغز، عوارض مخرب و جدی‌تری را به بیماران دچار افسردگی و دیگر اختلال‌های خلقی تحمیل می‌کنند.

افسردگی ناشی از اعتیاد

اعتیاد به الکل و مواد مخدر به دلیل تغییر دادن مواد شیمیایی مغز، زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های روانی می‌شود. اگر متخصص سلامت روان، اختلالات روانی را به سرعت تشخیص ندهد و درمان نکند، این بیماری فرد را به سمت مصرف الکل و مواد مخدر سوق خواهد داد.

زمانی که اعتیاد شروع می‌شود، بیمار در چرخه خطرناکی به دام می‌افتد. نوشیدن مداوم مشروبات الکلی عملکرد مغز را تغییر می‌دهد، تحمل بدن مصرف‌کننده را در برابر الکل افزایش می‌دهد و مصرف الکل و مواد را به رفتاری اجباری تبدیل می‌کند.

اگر مصرف‌کننده به اثر الکل یا مواد مخدر عادت کند، بدون مواد و در حالت پاکی نمی‌تواند احساس رضایت کند. این احساس کلافگی و عدم رضایت، فرد را به بیشتر مصرف کردن مواد مخدر و الکل ترغیب می‌کند تا بتواند احساس خوشی را دوباره و دوباره تجربه کند. مصرف مواد مخدر به مرور زمان به افسردگی یا بیماری‌های روانی منجر می‌شود که نیاز به درمان تخصصی دارند.

درمان افسردگی و اختلال‌های همزمان سوءمصرف مواد مخدر

چنانچه اقدامی برای درمان اختلال‌های روانی انجام نشود یا درمان موثر نباشد، ممکن است بیمار برای خوددرمانی یا تسکین موقتی علائم به مصرف مواد مخدر روی بیاورد. اما الکل و مواد مخدر می‌تواند باعث بروز علائم افسردگی در بیماران مبتلا به اختلال سوءمصرف مواد مخدر شود.

سوءمصرف مواد مخدر و افسردگی نیز مانند دیگر اختلال‌های همزمان، وضعیت یکدیگر را پیچیده می‌کنند. اگر فقط اختلال سوءمصرف درمان شود، چنانچه افسردگی عود کند، احتمال دارد که مصرف مواد مخدر نیز دوباره شروع شود. اگر فقط افسردگی درمان شود، اعتیاد می‌تواند باعث عود افسردگی شود.

با این توصیف برای دستیابی به بهبودی کامل لازم است که هر دو اختلال، همزمان درمان شود. طرح درمانی که با تمرکز بر درمان هر دو مشکل تهیه شود، بهبودی موثر و درازمدت هر دو اختلال را ممکن می‌سازد.

اگر خود یا یکی از عزیزانتان نیاز به کمک دارید، همکاران ما در مرکز ترک اعتیاد دکتر جوادی آماده‌اند تا به شما کمک کنند. مراجعه به کلینیک‌های معتبر می‌تواند برای بیماران مبتلا به اختلال‌های همزمانی مانند اعتیاد و افسردگی مفید باشد. برای دریافت اطلاعات بیشتر همین امروز با ما تماس بگیرید.

[phoneshortcode desc=”مشاورین ما آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان هستند.” phone=”02179441″ phone_text=”02179441″][/phoneshortcode]

1403/08/20